PROTODISPATCH
A monthly digital publication of artists’ dispatches on the life conditions that necessitate their work.
13 OCAK, 2023
13 OCAK, 2023
A BLACK AQUATIC
Through a hyperlinked lyric essay, and a month-long social media takeover, Kenya (Robinson) explores the relationship between Black people and water—both fresh and saltwater—as an essential part of the storytelling of US histories.
Kenya (Robinson)
Türkçe versiyonu için lütfen aşağı kaydırın.
I was shipwrecked once. Boat wrecked? Marooned. On St. John, US Virgin Islands. The unfortunate end to a failed romantic encounter - we slept on a rocky beach until sunrise, leaving a borrowed dinghy behind. My skin was textured with so many mosquito bites that I’ve retained a lingering immunity for more than a decade; a handy trick, having returned to my Florida homestate. The hike back to the eco-resort where I was participating in a work exchange program was purposefully… unchatty. “It’s just around the bend”, he said. “It’ll take no more than 15 minutes,” he said. “Can you call the Coast Guard?” he said. I was grateful for the full moon as the sun slipped beneath the horizon leaving the water a vast undulating black surface. The boat felt two sizes too small. And, of course, it started to rain. The neighboring Tortola loomed closer than I’d ever seen it. Officially we were in international waters. Cell phone dead. I recall his weak attempts to include me as a co-pilot, but I’d set out with sex on the brain and left my glasses in the cabin. Fortunately, I was so damn mad that it edged out the fear outlining the scenario. I cussed him out goodt.
I was mostly mad at the sea, though.
Like many, I’ve been on a jet more times than I’ve been on a boat. And paid good money for the privilege of the inevitable bit of turbulence that comes along with it. Practiced at keeping my face calm as the sphincter contracts. Babies crying, foil bagged snacks, popping ears — alternately and simultaneous. But this liquid leviathan that looked so lovely in the daytime or sparkling with bioluminescence along the shore at night, could easily gobble me, and Whatshisname, up. Without a trace, or belched and blanched, sandy side. On a plane, I can always blame the vehicle, the pilot, the weather. But the ocean can kill you just by being what it is. Kind of like the IZM. I be mad at that too.
I was mostly mad at the sea, though.
More than a few years ago The Innanet algorithimed me a message through a picture. In black and white, with Blacks and whites. Fully dressed Huite police officers in frothy conflict at St. Augustine Beach. I liked the picture. It was sublime, even when I deciphered what was actually going on. Protest. Pugilism. Peckerwoods. Poetic. Absurd. Colored. Chaotic. Choreographic. It’s a place I’ve been to many times. An Atlantic sunrise service for Easter, a day trip through Palatka or Starke (of Old Sparky infamy and while-you-wait concealed weapon permits).
You can go either way; it’s an hour-forty-five from Gainesville, irregardless. These waterfront Civil Rights Era confrontations were called Wade-Ins, and, similar to the lunch counters in Carolina, lots of folks ended up ‘wet’. Not that there weren’t beaches for Black folks, or lakes, or springs, but leisure is a kind of learning too. Brown v. Diving Board of Education. Archival snaps of red-faced motel managers dumping acid in pools, a conditioned response to black gold in the cement pond. You never realize how ridiculous wingtips look poolside until you see it. Anyway, I like the beach shots better. More angry instead of scared. I always wondered why the one first-person account that I remember, from a kidnapped and imprisoned African, details the Middle Passage mostly in terms of depressive sadness, not a hint of rage to be found. Still, too many grown Black folks are relegated to wading. Members of the can’t-swim-crew. Feet gotta touch the bottom, and taste level at the waist level. Lest your hair revert kinky, in the age(s) before waterproof wig glue and microbraids. Maybe that’s what that anger, tamped down in 18th century text, looks like generations later: maximum depth, three feet.
Still, there is magic in the deep too. Escape. Covert missions and scent washed away from hound dog pursuits and Confederate ships commandeered. The Underground Railroad™ wasn’t only northbound, contingent upon Abolitionists with hidden motives, histories obscured by narratives of power. Florida census records from the turn of the 20th century recognize a hidden story of self-manumission that rivals that of more popularized tales. With a sizable Native population and many topographical and geographical features to recommend it, the state became a satellite within the deep south, a consistent challenge to European colonial powers until its statehood in 1845. The journey from Southern fields to Florida wasn't nearly as long in comparison to The North™, and the mild weather guaranteed relative ease in travel year-round, but most significantly Black people could avoid relying on white folks to foster their journey. All positive logistics for “stealing” yourself. Sometimes you left along the 1,350+ miles of Florida coastline or traversed over 11,000 miles of rivers, streams, and waterways in the state. Maybe, if you was Gullah, or Geechee, or James Brown, all you knew was water and rice; island life. Or you simply went back to the indigeneity that was stolen from you by the Dawes Rolls or the five dollar registration fee, or the assessment of hair texture as identity, Mississippi Goddamn. Sometimes you went even further, only to return a hundred years later as an immigrant from Mexico, or Cuba, or The Bahamas, knowledge of self-determination.
Still, there is magic in the deep too. Escape.
I minnow patched to YMCA swim safety on a 9-year-old-summer visit with my dad in Hampton, Virginia. I had this lavender bathing suit, spots radiating from a leopard’s face across my chest, and a collection of black rubber braclets distrubuted on both wrists. It was the 80’s. I could hold my breath under water, so I assumed I could swim. After failing the assessment test, a floatation belt was strapped around my middle. Three styrofoam blocks, then 2, then one. Then none. There is magic in the deep end. Plastic rings sunk to the bottom for retrieval. That’s where the mermaids live, according to Disney, and its subsidiary, Touchstone Films; made defunct in 2017 —the same year as Hurricanes Harvey, Irma, and Maria.
Silver spoon rings and bangles, droplets of water clinging to her free form ‘fro.
My birthday is in just a few days, the cusp of Gemini and Cancer. Air and Water. It’s no surprise that I’ll be heading to St. Augustine Beach. But me and the Atlantic got beef. I Indulge it occasionally for sentimental reasons. My mother, of Easter Sunday Sunrise services, died in 2011. I much prefer The Gulf. It serves fantasy realness with its sugar sand beaches and clear Clearwater. My Dad lives there now. In St. Petersburg actually, near where there’s a inexplicable monument to Tadeusz Kościuszko, the unwitting sponsor of Thomas Jefferson’s Southern Planter Lifestyle. My Dad keeps a folding chair in the trunk of his car these days, his skin now a tanned caramel, after years of high-latitude high-yellow. A Florida native, he tells me that his first visit to the beach (Daytona), at age 25, was a date he’d arranged for my Mother. One in a collection of firsts, apparently. I am my parents’ only child. I mimic his leisure, seaside, as often as I can. For myself, and for my Mother too; grief sometimes reads the loss as a sacrifice. Might as well complete the ritual by living goodt. There are a number of photographs from that day. My father isn’t in any of the pictures, just his snaps of my mother in a pale fuschia bikini. The camera worships her, as the eye behind it. She the sea nymph and sable goddess. My Mami Wata. Silver spoon rings and bangles, droplets of water clinging to her free form ‘fro. She’s the one who told me that European sailors mistook manatees for mermaids, and indulged my creekside fantasies - imagined creatures formed from the exposed clay deposits that I found there. She’s the one who explained the origin of my birthstone, “the only living gemstone,” she said, formed by irritating an oyster’s insides. Told me of the tether between the moon and the tides, explained the Doppler Effect from the cars with the booming systems.Box Chevys and Cutlass Supremes. Landlocked in Gainesville, we still tracked hurricanes using the coordinates broadcast by the evening news. Gridded maps printed on the sides of brown paper grocery bags.
“Drink water and mind your business,” so says the meme-ability of the Black American Vernacular. But the Black interns, working for the solar companies on the outskirts of Alachua County, only drink stuff with an -ade on the end. I know because I play house auntie for their Airbnb summers. I offer up a bit of unasked-for advice, suggesting that hydration from the water cooler housed in the kitchen is freeer than the bottled stuff. I don’t even mention our high quality city punch anymore, aquifer-fed. And the pool key remains on the hook week after week. Heat index 101. Still, when I go to Indian Rocks or Siesta Key, Daytona or Clearwater, St. Pete or St. Augustine, I scan for jeweled water beads on kinky hair. I tune my ears for the music so elemental that I can’t remember learning the lyrics that I'm singing. Reveling in the collective vulnerability of swimwear. Nourished in the mixing of it all; frothy and fine.
Siyah bir su canlısı
Amerikalı sanatçı Kenya (Robinson), PROTODISPATCH için kaleme aldığı denemesinde, ABD tarihinin önemli bir parçası olarak Siyahlar’ın suyla olan ilişkisini kendi deneyimleri üzerinden anlatıyor.
Bir keresinde gemi kazası geçirmiştim. Ya da tekne kazası? Mahsur kalmıştım. St. John, ABD Virgin Adaları’nda. Fiyasko bir romantik karşılaşmanın bedbaht sonu gibiydi, ödünç aldığımız bir sandalı geride bırakarak gün doğana kadar kayalık bir kumsalda uyumuştuk. Cildim sivrisinek ısırıkları yüzünden o kadar pütürlü bir hal almıştı ki on yıldan fazladır koruduğum kalıcı bir bağışıklık kazanmıştım, memleketim Florida için kullanışlı bir özellik. Bir iş değişim programına katıldığım eko-tesis’e geri dönüşümün bir amacı vardı… pek konuşkan değildi. “Bentin hemen orada,” dedi. “15 dakikadan fazla sürmez,” dedi. “Sahil Güvenliği arayabilir misin?” dedi. Güneş suyu uçsuz bucaksız, dalgalı, siyah bir yüzey halinde bırakarak ufuk çizgisinin altına doğru kaymaktaydı ama neyseki dolunay vardı. Tekne o kadar küçüktü ki sanki iki boyutlu gibiydi. Ve tabii ki yağmur yağmaya başladı. Komşu Tortola hiç görmediğim kadar yakındı. Resmi olarak uluslararası sulardaydık. Cep telefonu çalışmıyordu. Onun beni yardımcı pilot olarak olaya dahil etme konusundaki başarısız girişimlerini hatırlıyorum, ama ben kafamda seks yapma fikriyle yola çıktığımdan gözlüğümü dahi kulübede unutmuştum. Şansıma, o kadar çılgına dönmüştüm ki, bu durum senaryonun ana hatlarını oluşturan korkuyu ortadan kaldırmıştı. Ona bir güzel sövüp saydım.
Ama aslında derdim daha çok denizleydi.
Diğer birçok insan gibi, ben de hayatım boyunca tekneden ziyade daha çok uçağa binmiştim. Ve beraberinde gelen o kaçınılmaz türbülans ayrıcalığını yaşamak için her seferinde iyi para ödemiştim. Büzgen kaslarım kasılırken yüzümü sakin tutmaya çalışmıştım. Ağlayan bebekler, folyo poşetli atıştırmalıklar, patlayan kulaklar — dönüşümlü ve eşzamanlı olarak. Ama gündüzleri çok güzel görünen ya da geceleri kıyı boyunca biyolüminesansla ışıldayan deniz adlı bu sıvı canavar beni ve adı her neyse yanımdaki o adamı kolayca yutabilirdi. İz bırakmadan veya püskürüp beyazlamış, kumlu tarafıyla. Uçaktayken her zaman aracı, pilotu, hava şartlarını suçlayabilirim. Ama okyanus sadece olduğu gibi kalarak seni öldürebilir. Bir çeşit İZM gibi. İZM’lerle de derdim var.
Innanet algoritması birkaç önce karşıma bir fotoğraf çıkarmıştı. Siyah beyaz, Siyahların ve beyazların olduğu bir fotoğraf. St. Augustine Plajı’ndaki denizin içindeki çatışmada tamamen giyinik Huite polis memurları. Fotoğrafı beğenmiştim. Gerçekte neler olup bittiğini çözdüğümde bile hâlâ çok muhteşemdi. Protesto. Boksörlük. Peckerwoods.[1] Şiirsel. Absürt. Renkli. Kaotik. Koreografik. Benim de defalarca gittiğim bir yerdi. Paskalya için Atlantik gündoğumu ayini, Palatka veya Starke’de günübirlik gezi (Old Sparky rezilliği ve iki dakikada gizli silah ruhsatları).
Her iki yoldan da gidebilirsiniz; Gainesville’den her koşulda bir saat kırk beş dakika. Bu deniz kıyısı Sivil Haklar Dönemi çatışmalarına Wade-Ins adı verildi ve Carolina’daki öğle yemeği tabldotçularına benzer şekilde birçok insan ‘ıslandı’. Siyahlar için plajlar, göller veya pınarlar olmadığından değil, ama dinlence zamanları da bir tür öğrenilmiş edimlerdir.. Brown-Dalış Eğitim Kurumu’na karşı davası. Çimento havuzundaki siyah altına uygun bir tepki olarak havuzlara asit döken kızgın motel yöneticilerinin arşiv görüntüleri. Görene kadar ayakkabıların havuz kenarında ne kadar gülünç göründüğünü asla anlamıyorsunuz. Her neyse, plaj çekimlerini daha çok seviyorum. Korkmuş değil de öfkeli daha çok. Kaçırılıp tutsak edilmiş bir Afrikalı’nın birinci ağızdan anlattıklarından aklımda kaldığı kadarıyla, onun köle ticareti için kullanılan Middle Passage geçidini neden en ufak bir öfke belirtisiyle değil de depresif bir üzüntüyle ilişkilendirdiğini hep merak etmişimdir. Hâlâ, çok fazla yetişkin Siyah insan, suların içinde yürümeye gönderiliyor. Yüzme bilmeyen tayfanın üyeleri. Ayaklar dibe değmeli ve ideal seviye bel hizası olmalıdır. Su geçirmez peruk tutkalı ve mikro örgülerden önceki çağ(lar)da saçlarınız garip bir hal almasın diye. Belki de 18. yüzyıla ait metinlerde yumuşatılan bu öfke, nesiller sonra böyle görünüyor: maksimum derinlik, üç fit.
Yine de, derinlerde büyülü bir şeyler de var. Kaçış. Gizli görevler ve kokunun av köpeklerinin arayışlarından yıkanıp temizlenmesi, el konulan Konfederasyon gemileri. Underground Railroad ™ sadece kuzeye değil, gizli motivasyonları olan kölelik karşıtlarına, iktidar anlatılarının gizlediği tarihlere bağlıydı. 20. yüzyılın başlarından kalma Florida nüfus sayımı kayıtları, daha popüler hikâyelere rakip olarak gizli bir kendi kendini azat etme hikâyesini kabul ediyor. Oldukça büyük bir Yerli nüfusu ve bunu destekleyen birçok topografik ve coğrafi özelliğiyle bölge, en güneyde bir uydu haline geldi ve 1845’te eyalet olana kadar Avrupalı sömürge güçlerine daima meydan okudu. Güney tarlalarından Florida’ya yolculuk, Kuzey’e kıyasla o kadar uzun değildi ve ılıman hava, yıl boyunca seyahatler için nispeten kolaylık sağlıyordu, ancak en önemlisi Siyah insanlar seyahatlerini rahatça yapabilmek için beyazlara bel bağlamak zorunda değildi. Kendinizi “çalmak” için gereken tüm olumlu lojistik şartlar mevcuttu. Florida’nın 1.350 milden daha uzun kıyı şeridi boyunca ilerlediniz veya eyaletteki 11.000 milden fazla nehir, dere ve su yolunu geçtiniz bazen. Belki de Gullah ya da Geechee ya da James Brown oldunuz, bildiğiniz tek şey su, pirinç ve ada hayatı oldu. Ya da Dawes Rolls veya beş dolarlık kayıt ücreti ya da saç dokusunun kimlik olarak değerlendirilmesi yüzünden, sizden çalınan yerliliğe geri döndünüz, Allahın Belası Mississippi. Bazen de daha ileri gittiniz, ancak yüz yıl sonra Meksika’dan, Küba’dan veya Bahamalar’dan bir göçmen olarak kendi kaderini tayin etme bilgisiyle geri döndünüz.
Yine de, derinlerde büyülü bir şeyler de var. Kaçış.
Dokuz yaşındayken babamla birlikte Hampton, Virginia’ya yaptığımız bir yaz ziyaretinde YMCA yüzme güvenliğine yamanmıştım. Şu eflatun renkli mayolardan giymiştim, göğsümde bir leoparın yüzünden yayılan benekler ve her iki bileğime dağılmış siyah lastik bilekliklerden oluşan bir koleksiyon. 80’li yıllardı. Nefesimi suyun altında tutabiliyordum, bu yüzden yüzebileceğimi varsaydım. Değerlendirme testinde başarısız olduktan sonra, belime bir yüzdürme kemeri bağlandı. Üç strafor blok, sonra iki, sonra bir. Sonra hiç. Derinlerde büyülü bir şeyler var. Batıp almak için dipte duran plastik halkalar. Disney’e ve yan kuruluşu Touchstone Films‘e göre deniz kızlarının yaşadığı yer burasıydı; 2017’de, yani Harvey, Irma ve Maria Kasırgaları ile aynı yıl feshedildi.
Serbest bıraktığı saçlarının arasında mücevherler gibi duran su damlacıkları.
Doğum günüme sadece birkaç gün var, İkizler’in bitip Yengeç’in başladığı ilk gün. Hava ve Su. St. Augustine Plajı’na gitmem şaşırtıcı değil. Ama ben ve Atlantik arasında garip bir ilişki var. Duygusal nedenlerden dolayı onu ara sıra şımartıyorum. Paskalya Pazar Gündoğumu ayinleriyle hatırladığım annem, 2011’de öldü. Ben daha çok Körfez’i tercih ederim. Şeker kumlu plajları ve berrak Clearwater ile fantezi gerçekliğine hizmet ediyor. Babam şimdi orada yaşıyor. Aslında St. Petersburg’da, Thomas Jefferson’ın Southern Planter Lifestyle’ının farkında olmadan sponsoru olan Tadeusz Kościuszko‘ya ait anlaşılmaz bir anıtın olduğu yerin yakınında. Babam bugünlerde arabasının bagajında katlanır bir sandalye bulunduruyor, cildinin rengi yıllarca yüksek enlemlerin yüksek sarı ışığından sonra artık bronzlaşmış bir karamel gibi. Bir Florida yerlisi, bana 25 yaşında sahile (Daytona) ilk ziyaretinin annem için ayarladığı bir randevu olduğunu söyledi. Görünüşe göre ilkler koleksiyonunun içinden sadece bir tanesi. Ailemin tek çocuğuyum. Babamın deniz kenarındaki dinlence zamanlarını olabildiğince sık taklit ediyorum. Kendim için ve annem için de; keder bazen kaybı bir fedakarlık olarak görür. İyi yaşayarak da bu ritüel tamamlanabilir elbette. O güne ait birkaç fotoğraf var. Babam hiçbir fotoğrafta yok, sadece annemin soluk fuşya bikinili fotoğrafları. Kamera, arkasındaki göz gibi anneme tapıyor. O deniz perisi ve samur tanrıçası. Benim Mami Wata‘m. Serbest bıraktığı saçlarının arasında mücevherler gibi duran su damlacıkları. Bana Avrupalı denizcilerin, deniz ayılarını deniz kızı zannettiklerini söyleyen ve benim dere kenarı fantezilerimi – orada bulduğum açıkta kalan kil birikintilerinden oluşan hayali yaratıkları – besleyen oydu. Burcumun taşının kökenini açıklayan, bir istiridyenin içini oyarak oluştuğunu ve “yaşayan tek değerli taş” olduğunu söyleyen oydu. Bana ay ile gelgitler arasındaki bağlantıyı, patlayan sistemlere sahip arabalar üzerinden Doppler Etkisini o anlatmıştı. Box Chevys ve Cutlass Supremes. Gainesville’de her yanımız karayla çevrili olduğu halde biz yine de akşam haberlerinin yayınladığı koordinatları kullanarak kasırgaları takip ederdik. Kahverengi kese kâğıtlarının yan taraflarına çizilmiş ızgaralı haritalar.
Black American Vernacular’ın meme’i, “Su için ve kendi işinize bakın” diyor. Ancak Alachua ilçesinin varoşlarındaki güneş enerjisi şirketlerinde çalışan Siyah stajyerler, yalnızca sonu -ade ile biten şeyleri içerler. Airbnb yazlarında ev teyzesini oynadığım için biliyorum. Şişelenmiş şeyler yerine mutfaktaki su soğutucudan susuzluğu gidermenin bedava olduğunu söyleyerek, kendimce biraz tavsiyede bulunuyorum. Akiferle beslenen yüksek kaliteli şehir punch’ımızdan artık bahsetmiyorum bile. Ve haftalar geçtikçe havuz anahtarı askıda kalıyor. Isı indeksi 101. Yine de, Indian Rocks’a veya Siesta Key’e, Daytona’ya veya Clearwater’a, St. Pete veya St. Augustine’e gittiğimde, gözlerim serbest haldeki saçlarda mücevher gibi parlayan su taneciklerini arar. Kulaklarımı müziğe o kadar kaptırıyorum ki söylediğim şarkının sözlerini bilip bilmediğimi hatırlayamıyorum. Mayoların toplu savunmasızlığının keyfi. Hepsinin karışımından beslenen; köpük köpük ve güzel.
İngilizceden çeviren: Erdem Gürsu
Amerikalı sanatçı Kenya (Robinson), PROTODISPATCH için kaleme aldığı (Haziran 2022) A BLACK AQUATIC metninde, ABD tarihinin önemli bir parçası olarak Siyahlar’ın suyla -hem tatlı hem tuzlu suyla- ilişkisini anlatıyor. Protocinema’nın yeni dijital yayını PROTODISPATCH, sanatçıların kıtalararası kaygıları ele aldığı, kişisel bakış açılarını içeren deneme serilerinden oluşuyor. İngilizce dilinde yayınlanan denemeler Protocinema işbirliğiyle önümüzdeki yıl boyunca her ay Türkçe olarak Argonotlar’da kendine yer bularak bu küresel kaygıların Türkiye sanat ortamında da tartışılmasına alan açacak. Protodispatch’in diğer yayın partnerleri, New York’tan Artnet.com ve Bangkok’dan GroundControlth.com
[1] Ağaçkakan anlamına gelen “Peckerwood” kelimesi 1900’lerin başlarından itibaren beyazlara karşı ırksal bir lakap olarak Afrikalı Amerikalılar tarafından alt sınıftan ve ırkçı beyaz Amerikalılar için bir lakap olarak kullanılmaya başlandı.